Inhoud

• Wat is chronische obstructieve longziekte (copd)?
• Kan ik er zelf iets tegen doen?
• Wat kan de apotheker voor mij doen?
• In welke gevallen kan ik beter naar de huisarts gaan?
• Welke medicijnen worden gebruikt bij

Chronische obstructieve longziekte (COPD)

Wat is chronische obstructieve longziekte (copd)?

COPD is een ziekte van de longen die niet kan genezen. Dit komt meestal door roken.

1. Als u rookt, ademt u rookdeeltjes in. Deze komen via de longbuisjes bij de longblaasjes.
2. Deze rookdeeltjes zorgen dat uw longen altijd een beetje ontstoken zijn. De longbuisjes worden smaller (nauwer) en er komt meer slijm.
3. Hierdoor komt er schade in de longbuisjes en longblaasjes. Bij COPD gaat deze schade niet meer weg. Uw longen gaan hierdoor minder goed werken. De longblaasjes kunnen minder zuurstof opnemen in uw lichaam. U krijgt vaak last van hoesten, benauwdheid en slijm ophoesten.

Deze klachten worden meestal erger als u ouder wordt. Vooral als u blijft roken.

COPD is een afkorting voor het Engelse: Chronic Obstructive Pulmonary Disease. Vroeger noemden we dit chronische bronchitis of longemfyseem.

COPD komt bijna altijd door roken of doordat u vroeger jaren heeft gerookt.

Soms komt COPD door iets anders. Deze dingen geven ook kans op COPD:

• Fijnstof: Dit zijn hele kleine deeltjes die in de lucht zijn. Bijvoorbeeld rook of prikkelende stofdeeltjes. Fijnstof komt vooral van industrie, landbouw, verkeer, verwarmen van huizen of verbranding van hout. Binnen vooral door bakken, braden, grill en haardvuur.
• Te weinig van een eiwit (alpha-1 antitrypsine) in het lichaam. Dit is een erfelijke ziekte en komt bijna nooit voor.

Deze dingen geven misschien ook meer kans op COPD:

• Als u lange tijd woont of werkt op een plaats waar veel stof, steengruis, gassen en dampen, smog, mist, nevel of rook is.
• Als u lange tijd een waterpijp gebruikt en daarmee (hard)drugs inademt.
• Als de moeder tijdens de zwangerschap rookt, heeft het kind later meer kans op COPD.
• Kinderen die op jonge leeftijd steeds rook hebben ingeademd (doordat ouders thuis rookten) hebben later meer kans op COPD.
• Te vroeg of met ondergewicht geboren zijn, geeft op oudere leeftijd meer kans op COPD.
• Als u astma heeft en dit jarenlang niet goed is behandeld.

COPD komt niet door een allergie.

Kan ik er zelf iets tegen doen?

COPD gaat niet meer weg. Wel kunt u veel doen om minder klachten te hebben en zo fit mogelijk te blijven. Daarbij zijn deze dingen belangrijk:

Stoppen met roken

Stoppen met roken is de belangrijkste stap als u COPD heeft. Wanneer u stopt met roken, komt er geen extra schade meer in uw longen door de rookdeeltjes. Hoe eerder u stopt met roken, hoe beter voor uw longen.

Als u net bent gestopt, kunt u eerst meer slijm gaan hoesten in plaats van minder. Het duurt een paar maanden voordat u merkt dat het beter gaat:

• U gaat minder hoesten en minder slijm ophoesten.
• Ook bij een verkoudheid heeft u minder klachten.
• Uw klachten worden minder snel erger. 

Voorkom prikkeling van de longen

Zorg dat u geen prikkelende stoffen inademt. Dit zijn bijvoorbeeld: tabaksrook, fijnstof, verflucht, baklucht of braadlucht, of rook van een haardvuur of houtkachel. Hierdoor kunt u meer benauwd worden.

Goed luchten van uw woonkamer, slaapkamer en werkkamer kan helpen. Zorg ook voor een goede luchtafzuiging in de keuken of zet het raam open tijdens het koken. Soms kan het helpen om ander werk of andere hobby’s te kiezen, zodat u minder prikkels krijgt.

Meer bewegen

Bewegen is heel belangrijk als u COPD heeft. Hierdoor wordt uw lichaam sterker. En krijgt u meer energie. 

• Zorg dat u in ieder geval 150 minuten per week beweegt. Bijvoorbeeld 5 keer per week 30 minuten. Vaker bewegen is nog beter. Ga bijvoorbeeld wandelen, fietsen of zwemmen. Doe aan fitness of kies een andere sport.
• Wordt u bij meer bewegen benauwd? Blijf dan toch voorzichtig oefenen en extra bewegen. Uw conditie wordt hierdoor beter en u krijgt meer energie. En met meer energie, voelt u zich beter.
• Als meer bewegen moeilijk voor u is, kan een fysiotherapeut of oefentherapeut u adviezen geven. Ze helpen u om makkelijker te bewegen en minder snel benauwd te worden.
  U kunt ook oefeningen doen met ademen. Hiermee leert u om slijm op te hoesten. Soms helpt dit bij uw klachten.

Gezond gewicht en gezond eten

Een gezond gewicht is ook belangrijk als u COPD heeft. Om een gezond gewicht te hebben is het belangrijk dat u gezond eet. Gezond eten helpt u om een gezond lichaamsgewicht te hebben.
Als u te zwaar bent, kan dit uw klachten van COPD erger maken. Maar met COPD kunt u ook juist te mager worden. 

• Als u overgewicht heeft, is het belangrijk om gezond te eten en meer te bewegen. Met een gezond gewicht voelt u zich fitter en heeft u meer energie. Dit helpt u om minder benauwd te zijn.
• Als u mager bent of wordt, let dan op dat u genoeg blijft eten. Eet in ieder geval 3 keer per dag een gezonde maaltijd. Met uw praktijkondersteuner, diëtist of huisarts kunt u bespreken wat u het beste kunt eten. Zij kunnen u helpen om een gezond gewicht te krijgen en te houden.

U beslist samen met uw huisarts wat het beste bij u past.

Wat kan de apotheker voor mij doen?

Speciaal bij COPD

• Inhalatie instructie

Krijgt u voor het eerst medicijnen die u moet inhaleren? Dan kan de apotheker u een uitgebreide instructie geven hoe u het beste kunt inhaleren. Gebruikt u al langere tijd een inhalator? Dan kan uw apotheker met u nagaan of u nog steeds goed inhaleert.

• Keuze voor soort inhalator

De apotheker kan samen met u bekijken welke inhalator voor u het best is. Er zijn verschillende soorten inhalatoren. Welke voor u het best is, hangt af van hoe krachtig u kunt inademen en hoe goed uw coördinatie is tussen het indrukken van de verstuiver en het tegelijk langzaam inademen. Dit kan erg verschillen per levensfase. Kinderen en ouderen wisselen hierdoor vaak van type inhalator.

• Stoppen met roken

Roken kan uw COPD verergeren. In de apotheek kunt u nicotinevervangers kopen die u kunnen helpen bij het stoppen met roken. Uw apotheker kan u advies geven over het gebruik van de nicotinevervangers.

Roken kan ook de afbraak van bepaalde medicijnen versnellen. Als u stopt met roken, kan de hoeveelheid van die medicijnen in het bloed toenemen. Hierdoor kunnen ze sterker werken of bijwerkingen geven. U heeft dan een lagere dosering nodig. Geef het dus aan uw apotheker door als u stopt met roken. De apotheker kan dan controleren of de dosering van uw medicijn omlaag moet en dit doorgeven aan uw arts.

Uw apotheker zorgt ervoor dat u uw medicijnen goed en veilig kunt gebruiken. Het maakt niet uit of u een medicijn korte tijd of langdurig nodig heeft.

• Receptcontrole

De apotheker controleert elk recept. Bijvoorbeeld: is het juiste medicijn voorgeschreven en meegegeven, is de dosering goed, kan het medicijn samen met andere medicijnen die u gebruikt. Als het nodig is, overlegt uw apotheker met uw huisarts of specialist.

• Overzicht van uw medicijnen

Uw apotheker houdt bij welke medicijnen u gebruikt. U kunt in de apotheek altijd om een overzicht van uw medicijnen vragen. Dit kunt u bijvoorbeeld meenemen als u uw specialist bezoekt, in het ziekenhuis wordt opgenomen of naar het buitenland gaat.

• Delen van informatie over uw medicijnen met andere zorgverleners

Uw apotheker, huisarts en het ziekenhuis kunnen informatie over uw medicijnen met elkaar delen als dat nodig is voor uw behandeling. Dit mag alleen als U daar toestemming voor geeft.

• Begeleiding bij nieuwe geneesmiddelen

Krijgt u een medicijn dat u in de afgelopen 12 maanden niet hebt gebruikt? Dan krijgt u extra uitleg over deze medicijnen.

• Ondersteuning als u uw medicijnen weleens vergeet in te nemen

De apotheker heeft daar hulpmiddelen voor. Als uw zorgverzekeraar toestemming geeft, kan uw apotheker uw medicijnen per dag en per tijdstip van inname in aparte zakjes voor u laten verpakken.

• Persoonlijk gesprek over uw medicijnen

Heeft u vragen over uw medicijnen, of problemen met het gebruik? Bijvoorbeeld moeite met slikken van medicijnen, openmaken van de verpakking, of last van een vervelende bijwerking? Vraag uw apotheker om een persoonlijk gesprek. Hij kijkt dan samen met u welke mogelijkheden er zijn om uw probleem te verhelpen.

• Medicatiebeoordeling

Uw apotheker en huisarts kunnen u uitnodigen voor een gesprek over uw medicijnen. Dit is mogelijk bij patiënten ouder dan 65 jaar die langdurig meer dan 5 medicijnen gebruiken. Samen met u bespreken ze of er verbetering mogelijk is. Als u bijvoorbeeld last hebt van bijwerkingen van een medicijn kan het soms vervangen worden door een ander medicijn.

• Zelfzorg

Bij de apotheek kunt u terecht voor advies over medicijnen die u zonder recept (= zelfzorgmedicijnen) kunt kopen, voor verbandmiddelen en cosmetica. De apotheek kan zelfzorgmedicijnen voor u opnemen in uw medicatiedossier. Dan kan de apotheker controleren of u ze veilig samen met uw receptmedicijnen kunt gebruiken.

• Bezorgservice

Bent u moeilijk ter been? Informeer bij uw apotheek of zij uw medicijnen bij u thuis kunnen bezorgen.

In welke gevallen kan ik beter naar de huisarts gaan?

Bel direct uw huisarts als 1 of meer van deze dingen voor u kloppen:

• U heeft ineens veel meer last van benauwdheid dan normaal.
• U moet ineens veel meer hoesten, of u hoest meer slijm op dan normaal.
• Uw klachten zijn snel erger geworden (binnen 1 dag of binnen een paar dagen).

Bel uw huisarts voor een afspraak als 1 of meer van de volgende dingen voor u kloppen:

• Uw klachten worden langzaam steeds erger.
• Uw medicijnen helpen niet goed genoeg tegen uw klachten.
• Eten lukt u niet goed.
• U merkt dat u magerder wordt.
• U wilt meer hulp bij actief bewegen.
• U wilt hulp om te stoppen met roken.
• U bent gestopt met roken en u heeft hulp nodig om dit vol te houden.
• U heeft last van somberheid of andere psychische klachten. 

U beslist samen met uw huisarts wat het beste bij u past.

Welke medicijnen worden gebruikt bij

Luchtwegverwijders
Luchtwegverwijders zijn medicijnen die de verkramping in de luchtwegen opheffen, zodat u weer makkelijker kunt ademen. Deze medicijnen moet u inhaleren.

• Kortwerkende luchtwegverwijders werken binnen enkele minuten en de werking houdt een paar uur aan. Ze zijn bedoeld om een acute aanval van benauwdheid te stoppen. Voorbeelden zijn ipratropium, salbutamol, terbutaline en de combinatie van ipratropium met fenoterol.
• Langwerkende luchtwegverwijders werken pas na ongeveer een kwartier en de werking houdt ongeveer een halve dag tot een dag aan. Ze worden gebruikt door mensen die regelmatig last hebben van aanvallen van benauwdheid om deze te voorkomen. Voorbeelden zijn aclidinium, formoterol, glycopyrronium, indacaterol, olodaterol, salmeterol, tiotropium, umeclidinium en vilanterol.

Luchtwegbeschermers om te inhaleren
Luchtwegbeschermers om te inhaleren zijn bijnierschorshormonen, ook wel corticosteroïden genoemd. Deze medicijnen werken ontstekingsremmend en beschermen de luchtwegen tegen prikkels die benauwdheid veroorzaken. Hierdoor zal de conditie van de longen verbeteren en zal het aantal aanvallen van benauwdheid verminderen. Voorbeelden zijn beclometason, budesonide en fluticason.

Bijnierschorshormonen
Bijnierschorshormonen, ofwel corticosteroïden, om in te nemen, worden gebruikt in de vorm van een stootkuur. Dit is een behandeling van enkele dagen tot twee weken bij een tijdelijke verergering van de COPD. Voorbeelden zijn dexamethason, prednisolon en prednison. Soms wordt ook triamcinolonacetonide injectie gebruikt.

Luchtwegverwijders in tabletvorm
Luchtwegverwijders in tabletvorm worden gebruikt als luchtwegverwijders om te inhaleren alleen niet voldoende werken. U krijgt dan een proefbehandeling met deze medicijnen. Voorbeeld is theofylline.

Roflumilast 
Roflumilast remt de ontsteking in het longweefsel, waardoor de klachten van COPD zoals benauwdheid, hoesten of kortademigheid, afnemen. Het duurt enkele weken voordat u het effect kunt merken.

Furosemide en spironolacton
Furosemide en spironolacton worden gebruikt bij chronische bronchitis bij pasgeboren kinderen. Baby’s die na de geboorte moeten worden beademd, krijgen vaak een longaandoening.
Behalve vochtbeperking en toediening van zuurstof wordt chronische bronchitis bij jonge kinderen behandeld met luchtwegverwijders en plasmedicijnen.
Meestal bereidt de apotheek een speciale dosering in drankvorm.

Dupilumab
Dupilumab zorgt dat ontstekingen in uw longen minder worden. Hierdoor heeft u minder last van klachten door COPD, zoals benauwd zijn, hoesten en kortademig zijn.

Slijmverdunners
Slijmverdunners, ook wel mucolytica of slijmoplossers genoemd, maken taai slijm in de luchtwegen dunner en minder taai, waardoor het slijm makkelijker op te hoesten is. Slijmverdunners worden niet aanbevolen bij COPD, omdat het niet zeker is of ze helpen. Een voorbeeld is acetylcysteïne.